ไข่มุกเป็นอัญมณีอินทรีย์ (organic gemstones) ที่นิยมมาตั้งแต่สมัยโบราณ และมีคุณค่าผ่านกาลเวลามาจนถึงปัจจุบัน สมัยก่อนมุกที่นำมาทำเป็นเครื่องประดับมาจากหอยมุกที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติจึงมีปริมาณน้อยและหายาก รวมทั้งมุกที่คุณภาพดีนั้นหายากมาก ประเทศจีนและยุโรปเป็นประเทศแรก ๆ ที่ได้คิดค้นพัฒนาวิธีการเพาะเลี้ยงมุก แต่วิธีการเพาะเลี้ยงมุกที่ประสบความสำเร็จมากที่สุดเป็นวิธีที่ถูกคิดค้นจากประเทศญี่ปุ่น ทำให้ประเทศญี่ปุ่นเป็นประเทศต้นกำเนิดที่มีการเพาะเลี้ยงมุกและผลิตมุกที่มีคุณภาพออกสู่ท้องตลาด โดยรู้จักกันดีในชื่อ มุกมิกิโมโต (Mikimoto Pearl) หรือมุกอะโกยา (Akoya Pearl)
ไข่มุกกำเนิดจากหอยประเภทที่เป็นหอยมุก ปัจจุบันมีการเลี้ยงมุกเป็นอุตสาหกรรมขึ้นกับสภาพพื้นที่ ภูมิอากาศ สภาพน้ำว่าแห่งใดเอื้อต่อการเลี้ยงมุกประเภทไหน โดยแบ่งเป็นมุกเลี้ยงน้ำจืด (Freshwater Cultured Pearl) และมุกเลี้ยงน้ำเค็ม (Seawater Cultured Pearl)
มุกเลี้ยงน้ำจืด (Freshwater Cultured Pearl)
- มุกน้ำจืด (Freshwater Pearl)
ลักษณะเด่นของมุกเลี้ยงน้ำจืด มีรูปร่างทั้งกลม และไม่ค่อยกลม ส่วนมากคล้ายเม็ดข้าวโพด มีขนาดหลากหลายตั้งแต่เล็กจนไม่กี่มิลลิเมตรจนขนาดใหญ่ อาจใหญ่จนถึง 20 มิลลิเมตร มีสีหลายเฉดตั้งแต่ ขาว ครีม ส้ม เทา มีการเพาะเลี้ยงมุกชนิดนี้ที่ประเทศจีนเป็นประเทศแรก และได้พัฒนาวิธีการเพราะเลี้ยงให้มีคุณภาพมากยิ่งขึ้นจนได้รับการยอมรับและเป็นที่นิยม
มุกเลี้ยงน้ำเค็ม (Seawater Cultured Pearl)
- มุกญี่ปุ่น หรือมุกอะโกยา (Akoya Pearl)
เกิดจากหอยอะโกยา มักมีรูปร่างกลม มีทั้งสีขาว ครีม ชมพู ฟ้า เหลือง มักมีขนาดเล็กกว่า 10 มิลลิเมตร เป็นมุกที่มีชื่อเสียงจากประเทศญี่ปุ่น
- มุกทะเลใต้ (Southsea Pearl)
เกิดจากมุกเลี้ยงน้ำเค็มขนาดใหญ่ หรือหอยจาน (Gold or Silver-lip Oyster) รูปร่างมีตั้งแต่กลมจนถึงรูปทรงแบบ Baroque โดยทั่วไปมักมีสีขาว เทา ครีม เหลือง โดยทั่วไปมีขนาดใหญ่กว่า 10 มิลลิเมตร อาจใหญ่จนถึง 20 มิลลิเมตร มีการเพาะเลี้ยงมากที่ประเทศออสเตรเลีย
- มุกตาฮิติ (Tahitian Pearl)
เกิดจากหอยมุกพวก Black-lip Oyster รูปร่างมีตั้งแต่กลมจนถึงรูปทรงแบบ Baroque มักมีสีดำ เทา น้ำตาลอมเทา และเงิน หากมีสีเขียวราคาจะสูงกว่าปกติ เรียกว่า Peacock Green โดยทั่วไปมีขนาดใหญ่กว่า 10 มิลลิเมตร อาจใหญ่จนถึง 20 มิลลิเมตร แหล่งผลิตมุกตาฮิติที่สำคัญอยู่ที่แถบหมู่เกาะตาฮิติใน French Polynesia